Wrzesień ’39

1 września 1939 r. wojska niemieckie przeprowadziły uderzenie na Polskę. 17 września, według wcześniejszych ustaleń w ramach paktu Ribbentrop-Mołotow oraz wskutek ponagleń Berlina, Armia Czerwona wkroczyła na terytorium państwa polskiego, pod pretekstem obrony ludności ukraińskiej i białoruskiej. Broniące kraju polskie wojsko zostało rozbite, a władze państwowe ewakuowały się do Rumunii, gdzie zostały internowane. Ciągłość władzy państwowej została jednak utrzymana. Powstał rząd na emigracji (najpierw we Francji, następnie w Wielkiej Brytanii), a funkcję premiera objął gen. Władysław Sikorski.

W polskiej pamięci Wrzesień ’39 przyjmuje różnorodne obrazy. Na pierwszym miejscu przywołujemy bohaterstwo polskiego żołnierza, heroicznie opierającego się przeważającym siłom wroga, często walczącego do ostatniego naboju. Symbolami takiej postawy są m.in. Westerplatte, Bzura, Wizna czy Kock. Negatywne odczucia powoduje natomiast postawa władz państwowych, które przed wojną umacniały opinię publiczną w poczuciu potęgi, a nawet mocarstwowości, nie będąc w rzeczywistości kompletnie przygotowanymi do udziału w konflikcie i dodatkowo prowadzącymi działania, które zamiast wprowadzić nas do wojny jak najpóźniej, gdyż uniknąć się jej nie dało, to spowodowały, że przystąpiliśmy do niej jako pierwsi, co więcej samotnie. Poniesiona klęska definitywnie potwierdziła polityczne i moralne bankructwo przedwojennych władz, a szoku wywołanego w społeczeństwie dopełniło opuszczenie kraju przez prezydenta, rząd i naczelnego wodza.

Działania polityczne i zbrojne to nie jedyne akty tragizmu Września ’39 Nie możemy zapominać o grozie jakiej doświadczyła ludność cywilna, wobec której wrogie armie, szczególnie niemiecka, z premedytacją stosowały bezwzględny terror. Kolumny setek tysięcy uciekających polskich obywateli były barbarzyńsko ostrzeliwane przez niemieckie Luftwaffe, a narodową elitę eksterminowały na podstawie tzw. „List wrogów Rzeszy” specjalne oddziały Einsatzgruppen.

Dramatyczny los spotkał bombardowane polskie miasta, jak Wieluń czy Warszawa, gdzie śmierć na skutek systematycznych bombardowań poniosły dziesiątki tysięcy ludzi, ale gdzie także straciliśmy m.in. bezcenne zabytki architektoniczne.

Późniejsza potworność prawie sześciu lat okupacji w pewnym stopniu stłumił pamięć o dramacie Września ’39, dlatego naszym obowiązkiem jest wspominać naszych rodaków, którzy doświadczyli koszmaru tamtych dni, dla których był to koniec pewnej epoki i normalnej egzystencji,

a zarazem początek gehenny pełnej niewyobrażalnych cierpień. Jesteśmy zobowiązani zrobić wszystko, by ich postawa, ofiara i heroizm nie stały się jedynie zbiorem faktów z przeszłości, a były dla nas przykładem i elementem tożsamości polskiej duszy.